მასალები თემაზე
სახელმწიფო პროგრამა ,,დაავადებათა ადრეული გამოვლენა და პრევენცია -- გულის იშემიური დაავადების მართვის კვლევა“
კარდიო-ვასკულური რისკის მენეჯმენტი თავისთავად მოიცავს რისკის შეფასებას, ინდივიდის ინფორმირებას აღნიშნული რისკის შესახებ, ადექვატური ალგორითმის საფუძველზე ინტერვენციას კარდიო-პროტექტორული მედიკამენტებით, ცხოვრების წესის კორექციის მოქმედების შესახებ რეკომენდაციათა დანერგვის ხელშეწყობას.
გარკვეული ჯგუფი ინდივიდებისა, მიეკუთვნებიან მაღალი კარდიო-ვასკულურ რისკის ჯგუფს მანიფესტირებული კარდიო-ვასკულური დაავადების ან რისკ-ფაქტორთა მაღალი ხარისხის ინდივიდუალური კომპოზიციის გამო. ამ ტიპის პაციენტებისთვის რისკის სტრატიფიკაცია არ არის სავალდებულო ამ ეტაპზე მკურნალობის მიზნით გადაწყვეტილებათა მიღებისას. ამოცანა ნათელია მათი საჭიროების თვალსაზრისით და განისაზღვრება ცხოვრების წესის მოდიფიცირების მკაცრი რეკომენდაციებითა და შესაბამისი მედიკამენტური მკურნალობით.
WHO/ISH რისკის შეფასების ცხრილი მოწოდებულია კარდიო-ვასკულურ დაავადებათა განვითარების შეფასებისთვის იმ პირებში, ვისაც ჯერ არ აქვს მანიფესტირებული გულის კორონარული დაავადება, ინსულტი ან სხვა ათეროსკლეროზული პათოლოგია. ის არის სასარგებლო იარაღი, მაღალი რისკის პირების გამოვლენისა, პაციენტთა მოტივირების მიზნით ქცევითი ცვლილებებისa და შესაბამისი ანტიჰიპერტენზიული, ლიპიდდამაქვეითებელი და ასპირინის თერაპიის განხორციელებისთვის.
პირველადი ჯანდაცვის რგოლი განსაკუთრებით მნიშვნელოვან როლს ასრულებს კარდიო-ვასკულური რისკის მენეჯმენტის თვალსაზრისისთ, როგორც დაავადებათა მანიფესტირებული ფორმებისას პაციენტებში, ასევე ამ დაავადებათა განვითარების მაღალი რისკის პირებში.
ამ მიმართულებით, ქართულ პოპულაციაში არსებული სიტუაციის გამოვლენის მიზნით დაიგეგმა კვლევის შემდეგი ინსტრუმენტების გამოყენება:
- სამედიცინო დოკუმენტაციის აუდიტის სქემა;
- პაციენტის კითხვარი;
- ჩაღრმავებული ინტერვიუ სამედიცინო პერსონალთან;
- სამედიცინო პერსონალის კონსულტაციიs შეფასება.
სამუშაო ჯგუფის მიერ პირველ რიგში განხორციელდა ლიტერატურული მიმოხილვა.ამ მიმართულების ევროპული კვლევების ანალიზიsa და ქართული პოპულაციის საჭიროებების გათვალისწინებით შეიქმნა 4 ინსტრუმენტი,
კვლევის რაოდენობრივი ფრაგმენტისთვის
- პაციენტის კითხვარი.
კვლევის ხარსიხობრივი ფრაგმენტისთვის:
- სამედიცინო დოკუმენტაციის ექსპერტიზის სქემა კარდიო-ვასკულურ დაავადებათა მართვის შესაფასებლად ამბულატორული ტიპის დაწესებულებებში;
- ჩაღრმავებული ინტერვიუს გაიდი;
- ექიმის კონსულტაციის შესაფასებელი 5 As მიდგომის მოდელი.
გულ-სისხლძარღვთა დაავადებათა მართვის კვლევის კომპონენტი შეიცავდა როგორც ხარისხობრივი, ასევე რაოდენობრივი კვლევის ფრაგმენტებს. ამ უკანასკნელის გამო გამოყენებული იქნა შერჩევის მკაცრი პროცედურა, განსაკუთრებით პაციენტების შერჩევისას სისტემური შეცდომის თავiდან ასაცილებლად.
კვლევის დიზაინი და ინსტრუმენტები, საინფორმაციო წერილთან ერთად წარდგენილი იქნა საქართველოს ბიოეთიკის საბჭოში. 29.06.2011 წ. შედგა ბიოეთიკის საბჭოს სხდომა, სადაც განხილული იქნა აღნიშნული დოკუმენტაცია, რეკომენდაციები იყო შემდეგი სახის:
- კვლევის პროტოკოლში პაციენტის მიმართ კონფიდენციალობის დაფიქსირება;
- ინფორმირებული თანხმობის ფორმაში სისხლის ნიმუშის აღების მეთოდის აქცენტირება;
- პაციენტის კვლევაზე მოწვევის პროცედურა - მხოლოდ პირველადი ჯანდაცვის ცენტრის სამედიცინო პერსონალის მიერ.
ქალაქ ბათუმში შერჩეული იქნა ჯანდაცვის პირველადი რგოლის 3 დაწესებულება:
- ქ.ბათუმის №1 პოლიკლინიკა (№1 და №2 პოლიკლინიკების სამოქმედო უბნების გაერთიანება).
- ქ, ბათუმის საოჯახო მედიცინის რეგიონალური ცენტრი.
- ქ. ბათუმის თამარის დასახლების საოჯახო მედიცინის ცენტრი.
ადმინისტრაციათა მიერ მოწოდებული ინფორმაცია ექიმებისა და მათი სამოქმედო უბნების შესახებ, გამოყენებული იქნა შერჩევის ჩარჩოდ და მარტივი შემთხვევითი შერჩევით, შერჩეული იქნა 5 ოჯახის ექიმი და 1 რეზერვი თითო დაწესებულებაში.
ქ.თბილისში შერჩეული იქნა ჯანდაცვის პირველადი რგოლის 6 დაწესებულება:
- №3 საოჯახო მედიცინის ცენტრი
- №2 სამკურნალო -პროფილაქტიკური ცენტრი
- №30 შ/ტ პოლიკლინიკა საოჯახო მედიცინის სასწავლო ცენტრი.
- №14 შ/ტ პოლიკლინიკა.
- №26 მოზრდილთა პოლიკლინიკა.
- დევნილთა საოჯახო მედიცინის ცენტრი.
განხორციელდა მკვლევართა ჯგუფის ფორმირება
- თამარ აბესაძე, ჯგუფის ხელმძღვანელი;
- ლალი ზეიკიძე;
- ნინო შარaშიძე;
- ნინელი ფუტკარაძე.
ქ.თბილისის დაწესებულებებში შერჩეული იქნა საკონტაქტო პირები ადგილზე სამუშაოთა კოორდინაციის მიზნით
- №3 საოჯახო მედიცინის ცენტრში - ექიმი მანანა ყენია;
- №14 შ/ტ პოლიკლინიკაში ექიმი - მანანა კვერნაძე;
- №30 შ/ტ პოლიკლინიკაში საზოგადოებასთან ურთიერთობის მენეჯერი - თეა ხურცილავა.
პაციენტების შერჩევის მიმართულებით, პროცედურა ითვალისწინებდა 2010-11 წწ. გულის იშემიური დაავადების დადასტურებული დიაგნოზის მქონე პაციენტებიდან, ასაკობრივი ჯგუფისა და სქესის მიხედვით, შემთხვევითად მათ შერჩევას (30-70 წწ.) აჭარაში - 150, თბილისში - 300, სულ - 450.
ლაბორატორიულ ფრაგმენტში ჩართული იქნა 41 პირი მაღალი კარდიო-ვასკულური რისკის პროფილით 30-6 5წწ, ორივე სქესის.
საველე სამუშაოების დაწყებამდე, ტრენერების მიერ ეპიდემიოლოგიური კვლევის ჯგუფში ადაპტირებული იქნა კვლევის ინსტრუმენტები.
სირთულეები:
- შერჩეული ექიმების სამოქმედო უბნებიდან პაციენტების შეგროვება გართულდა, განსაკუთრებით ახალგაზრდა ასაკში მანიფესტირებული გულის იშემიური დაავადებით პაციენტთა დეფიციტის გამო, პირველადი ჯანდაცვის სისტემაში.
- კომუნიკაცია გართულდა №2 სამკურნალო-პროფილაქტიკური ცენტრის ადმინისტრაციასთან და უარის შემთხვევის დაფიქსირებით ის ამოღებული იქნა შერჩევიდან.
- გულის იშემიური დაავადებით, 60 წლამდე პაციენტთა მოძიებაში. ქ.თბილისის პირველადი ჯანდაცვის 4 დაწესებულების მოცვის შემდგომ, დაავადებათა კონტროლისა და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ეროვნული ცენტრის პროგრამების მართვის ჯგუფთან შეთანხმებით სექტემბერში კვლევის როტაცია დაიგეგმა სადაზღვევო კომპანიების პირველადი ჯანდაცვის დაწესებულებათა მიმართულებით.
- სადაზღვევო კომპანია "ალფა"-ს პირველადი ჯანდაცვის დაწესებულების ("ავერსის" კლინიკა) ადმინისტრაციათან შეთანხმებით, განხორციელდა ამბულატორული სამედიცინო დოკუმენტაციის ექსპერტიზა, ლაბორატორიულ ფრგამენტზე უარი განაცხადეს კლინიკის საკუთარი ლაბორატორიული კვლევის სიმძლავრეების არსებობის გამო.
- რაც შეეხება სადაზღვევო კომპანია JPI - ჰოლდინგის პირველადი კანდაცვის კლინიკა "კურაციო"-ს, გადმოგვეცა 12 პაციენტის სკონტაქტო ონფორმაცია, რომელთა მოწვევა ლაბორატორიულ კვლევაზე და დათანხმება მათი სამედიცინო დოკუმენტაციის განხილვაზე უნდა მიეღწია მკვლევართა ჯგუფს, რაც თავიდანვე იყო არარეალური და ეწინააღმდეგებოდა კვლევის ეთიკის პრინციპებს.
კვლევის შედეგები:
კარდიო-ვასკულურ დაავადებათა მართვის ძირითადი მნიშვნელოვანი ხარვეზი გამოიკვეთა იმაში,რომ დაავადებათა მართვის პროცესში კლინიკური სადიაგნოსტიკო-თერაპიული ალგორითმები ფაქტიურად არ არის გათვალისწინებული.
აღნიშნული გარემოება სამედიცინო პერსონალის მიერ ძირითადად აიხსნება პაციენტის დაბალი ფინანსურ ხელმისაწვდომობით სამედიცინო სერვისებისადმი, რაც გამოიკვეთა ექიმებთან ჩაღრმავებული ინტერვიუს ჩატარებისas.ჩვენი აზრით ეს დაკავშირებულია სამედიცინო პერსონალის დaმატებითი ტრენiრების საჭიროებასთან.
ცალკე უნდა გამოიყოს დამოკიდებულება ლიპიდური პროფილის განსაზღვრისადმი კარდიო-ვასკულური რისკის შეფასებისას. ეს უკანასკნელი ფაქტიურად იგნორირებულია, სამედიცინო დოკუმენტაციაში არ ჩანს ექიმის მიერ ამ ტესტის გამოკვლევის სქემაში ჩართვის აუცილებლობის ცოდნა და მოტივი, რაც, რა თქმა უნდა. არ არის კავშირში პაციენტის გადახდისუნარიანობასთან.
ჩაღრმავებული ინტერვიუ ჩატარდა 25 ოჯახის ექიმთან, 24% იყო პედიატრი, 76% თერაპევტი წარსულში. საშუალო სტაჟი 4 წ. აბსოლუტური უმრავლესობა გადამზადებულია ქ.თბილისში.
- სიძნელეები და ბარიერები ყოველღიურ პრაქტიკაში
- ფინანსური პრობლემები;
- პაციენტის დაბალი ინფორმატიულობა;
- კომუნიკაციის დეფიციტი ( ,,კარდიოლოგთან საკონსულტაციოდ გაგზავნის შემდეგ პაციენტთან კონტაქტი იკარგება");
- ნდობის დეფიციტი (,,იცის რომ პედიატრია – ურჩევნია კარდიოლოგთან");
- იშვიათი კონტაქტი პაციენტთან (,,გულის იშემიური დაავადებით პაციენტი უკან აღარ ბრუნდება");
- თვითშემოქმედება მკურნალობისას;
- დროის დეფიციტი.
- სამედიცინო მომსახურების ხარისხის განმსაზღვრელი 3ძირითადი ინდიკატორი:
- პაციენტის გადახდისუნარიანობა;
- ექიმის პროფესიონალიზმი;
- უფასო სერვისები;
- იაფი მედიკამენტი;
- მაღალკვალიფიციური ექიმი და მაღალხარისხიანი ლაბორატორია;
- ფართო დიაგნოსტიკური კვლევები;
- ინფრასტრუქტურა.
- სამუშაო დღის მანძილზე მიღებული პაციენტების საშუალო რაოდენობა 8–10, საშუალო დრო დახარჯული ერთ პაციენტზე – 15–20 წთ., მ.შ. 5–8წთ. პრევენციულ რეკომენდაციებზე (სამწუხაროდ პრევენციული რეკომენდაციები ამბულატორულ დოკუმენტაციაში არ არის).
- ამბულატორული დოკუმენტაციის გაფორმების უხშირესი ხარვეზები (რესპონდენტის აზრით):
- მოკლე ჩანაწერები;
- დროის დეფიციტის გამო არასრულფასოვანი ჩანაწერები;
- დიდი რაოდენობით დოკუმენტაციის არსებობის გამო არასრულფასოვანი ჩანაწერები;
- ,,ბევრი საწერი ხარისხს აქვეითებს";
- ანამნეზური მონაცემების დეფიციტი ჩანაწერებში.
- დამატებითი ტრენირების საჭიროება, პრიორიტეტული თემები:
- ელექტროკარდიოგრაფია;
- დაავადებათა მკურნალობა;
- დაავადებათა მართვა ჯანდაცვის პირველად რგოლში;
- დიაგნოსტიკური ტესტები;
- ეკგ ანალიზი;
- არასტაბილური სტენოკარდიის მართვა.
- სწავლების მისაღები ფორმატი
- კლინკური განხილვები ადგილზე;
- ინტერაქტიული შეხვედრები;
- დისკუსიები თანამედროვე მეთოდებზე დიაგნოსტიკასა და მკურნალობაში.
- პაციენტ–ცენტრული მიდგომა – 80%–ს არ აქვს ინფორმაცია აღნიშნულის შესახებ;
- კლინიკური კონსულტაციების 5 As მიდგომა – პრაქტიკულად ინფორმაცია არ არსებობს.
- პრევენციული რეკომენდაციების მიცემისას 5 ძირითადი საფეხური
- პაციენტის ინდივიდუალიზმის გათვალისწინება;
- ფსიქოტიპი - პაციენტის;
- ოჯახური ანამნეზი;
- ქცევის შეცვლის მონიტორინგი;
- ანამნეზი;
- ინფორმაციის შეგროვება;
- საუბრები ჩვევების გამოსავლენად;
- ქმედებების დაგეგმვა.
- რა არის განმსაზღვრელი დიაგნოსტიკური და სამკურნალო ღონისძიებების დაგეგმვისას:
- ფინანსები;
- პაციენტის გადახდისუნარიანობა;
- პაციენტის ფინანსური მდგომარეობა
- ხარჯთეფექტურობა - სერვისების;
- ოჯახის მხარდაჭერა.
- რა გზით მიიღწევა მკურნალობა და/ან ქცევის კორექციის მოტივაცია ასიპტომურ პირებში
- ასიმპტომურ პირებს არ ვხვდებით. ექიმთა უმრავლესობის პასუხები ასეთია.
- ასიმპტომურ პირებთან არ გვაქვს ურთიერთობა;
- ასიმპტომური პირები არ გვხვდება და შესაბამისად საუბრებს არ ვუტარებთ;
- სადაზღვევოსთან კონტაქტის შემდეგ – გვიწევს უბანზე სიარული.
ძირითადი მესიჯები
"პაციენტს დანიშნულებას ვაძლევთ გადახდისუნარიანობის და არა სქემის მიხედვით".
"60 წლამდე პაციენტების მომართვიანობა მკვეთრად შემცირდა".
"ყურადღებას ვაქცევ ძირითადად პაციენტის ფინანსურ შესაძლებლობას".
"60 წლამდე ყველაფერი ფასიანია, ამიტომაც მომართვიანობამ ძალიან იკლო, ძირითადად მოდიან უმწეოები და პენსიონერები".
"კარდიოლოგის გარეშე ვმართავთ მხოლოდ ჰიპერტენზიას".
"რეფორმის დასაწყისში ამბულატორული მომსახურების პროგრამის დროს პაციენტების მომართვიანობა იყო ძალიან მაღალი".
"თუ არის პოლისიანი პაციენტი, გამოკვლევების დანიშვნისას უფრო ხელგაშლილები ვართ".
"პრიორიტეტული კვლევები ინიშება ფინანსური მიდგომის მიხედვით".
"დავუნიშნავ ანტიჰიპერტენზიულ პრეპარატს, აღარ მოვა – ალბათ შეცვლის".
"აღირიცხება 60 წელს ზემოთ ვინც მოდის".
"რუტინული გამოკვლევის სქემა არ იწერება –– დაზღვევაა ბარიერი".
"60 წლამდე პაციენტთან კავშირები დაიკარგა".
"60 წლამდე პაციენტების მომართვიანობა მკვეთრად შემცირდა".
"ყურადღებას ვაქცევ ძირითადად პაციენტის ფინანსურ შესაძლებლობას".
"60 წლამდე ყველაფერი ფასიანია, ამიტომაც მომართვიანობამ ძალიან იკლო, ძირითადად მოდიან უმწეოები და პენსიონერები".
"კარდიოლოგის გარეშე ვმართავთ მხოლოდ ჰიპერტენზიას".
"რეფორმის დასაწყისში ამბულატორული მომსახურების პროგრამის დროს პაციენტების მომართვიანობა იყო ძალიან მაღალი".
"თუ არის პოლისიანი პაციენტი, გამოკვლევების დანიშვნისას უფრო ხელგაშლილები ვართ".
"პრიორიტეტული კვლევები ინიშება ფინანსური მიდგომის მიხედვით".
"დავუნიშნავ ანტიჰიპერტენზიულ პრეპარატს, აღარ მოვა – ალბათ შეცვლის".
"აღირიცხება 60 წელს ზემოთ ვინც მოდის".
"რუტინული გამოკვლევის სქემა არ იწერება –– დაზღვევაა ბარიერი".
"60 წლამდე პაციენტთან კავშირები დაიკარგა".
სამედიცინო დოკუმენტაციის ექსპერტიზის სქემა კარდიო-ვასკულური დაავადებების მართვის შესაფასებლად ამბულატორული ტიპის დაწესებულებებში გაკეთდა 340 შემთხვევაში.
- დიაგნოზი ფორმდება დაავადებათა საერთაშორისო კლასიფიკაციის (ICD 10-ის) მიხედვით მხოლოდ 44% - შემთხვევაში.
- პაციენტის ვიზიტის რეგისტრაციის და ქრონიკული პაციენტების აღრიცხვის ჟურნალების წარმოების ხარისხი ძირითადად არადამაკმაყოფილებელია.
- პერსონალური კარდიო–ვასკულური რისკის შეფასების ხარისხობრივი ინდიკატორები
- ანტროპომეტრული მონაცემები 39% (ძირითადად არასრული).
- მწეველობის სტატუსი 51%.
- პაციენტებში 40 წლის ზევით უზმოდ გლუკოზა დაფიქსირებულია 63%-ში უკანასკნელი 3 წლის მანძილზე.
- 40 წლის ზევით მამაკაცებსა და 50წ. ზევით ჯანმრთელ ქალებში 0,5%-ში იყო განსაზღვრული ლიპიდური პროფილი.
- კარდიო–ვასკულური რისკი არ არის შეფასებული.
- მიკროალბუმინურია – არ არის განსაზღვრული - არცერთ შემთხვევაში.
დაავადებათა მართვის ხარისხობრივი ინდიკატორები
- არტერიული ჰიპერტენზია
- პრეპარატის დოზის ტიტრაციის შესახებ ინფორმაცია არ არსებობს.
- სამიზნე წნევის შესახებ ინფორმაცია არ არსებობს.
თანამედროვე ალგორითმით, ყველა პაციენტი მანიფესტირებული გულის იშემიური დაავადების დიაგნოზით, უნდა ღებულობდეს რეგულარულად ასპირინს, ზუსტი წინააღმდეგჩვენებების არარსებობის შემთხვევაში.
ყველა პაციენტი ანამნეზში ტრანზიტორული იშემიური შეტევით ან ინსულტის სავარაუდო დიაგნოზით ასევე უნდა იღებდეს ასპირინს.
ინფარქტის შემდგომ პერიოდში გათვალისწინებულია აგფ მიღება, რომელიც უნდა გაჩნდეს მკურნალობის სქემაში თავიდანვე და დარჩეს მთელი სიცოცხლის მანძილზე, მარცხენა პარკუჭის დისფუნქციის პროტექციის მიზნით.
ბბ-ით მკურნალობა რეკომენდირებულია ყველა პაციენტში გიდ-ით, მარცხენა პარკუჭის დისფუნქციით, განსაკუთრებით მწვავე კორონარული ეპიზოდის შემდგომ, გვერდით ეფექტების მონიტორინგით.
ანტიკოაგულანტებით თერაპია რეკომენდებულია პაციენტებში ტრანზიტორული იშემიის შეტევის ან ინსულტის ეპიზოდით ანამნეზში, მოციმციმე არითმიის შემთხვევაში, კოაგულაციური მაჩვენებლების მკაცრი მონიტორინგის პირობებში. ანტილიპიდური თერაპია - ყველა პაციენტს მანიფესტირებული გიდ-ით, ხანგრძლივი დროის მანძილზე, სტატინების ჯგუფით.
- გულის იშემიური დაავადება
- პაციენტი გულის იშემიური დაავადებით იღებდა ასპირინს 43% შემთხვევაში. არცერთ რუქაში არ იყო დასაბუთებული არ გამოყენების მოტივი გიდ-ის მკურნალობისას.
- 30% შემთხვევაში იყო დანიშნული ბეტა-ბლოკერი, მხოლოდ 2 შემთხვევაში იყო მოტივი არ დანიშვნის (ბრონქოსპაზმი და პაციენტის საკუთარი გადაწყვეტილება).
- 36% იყო დანიშნული აგფ ინჰიბიტორი, არ დანიშვნა – დაუსაბუთებელი.
- პაციენტს გულის იშემიური დაავადების დიაგნოზით განსაზღვრული ჰქონდა უზმოდ გლუკოზის მაჩვენებელი 51%-ში.
- გულის უკმარისობის მართვის ხარისხობრივი ინდიკატორები
- განდევნის ფრაქციის მაჩვენებელი დაფიქსირებული იყო 12%-ში.
- კრეატინინი განსაზღვრული იყო 0.5%-ში.
- დისლიპიდემიის მართვის ხარისხობრივი ინდიკატორები
- 9%-ში დაფიქსირებული იყო ანტილიპიდური პრეპარატი მკურნალობის სქემაში, თერაპიული სამიზნე დონის (დაფუძნებული რისკის კატეგორიისა და ლიპიდურ პროფილზე) და მონიტორინგის სქემის გარეშე.
რაოდენობრივი კვლევის ფრაგმენტი
გამოკვლეულთა განაწილება
|
ქალები |
კაცები |
ს უ ლ |
|||
თბილისი |
185 - 61% |
115 - 39% |
300 |
|||
ბათუმი |
65 - 43% |
85 - 57% |
150 |
|||
ს უ ლ |
250 - 55% |
200 - 45% |
450 |
|
არტერიული წნევა ³140/90 |
წელის გარშემოწერილობა ქალებში ³ 88 სმ. კაცებში ³ 102 სმ. |
||||||
თბილისი |
ქალი (n = 185) |
მამაკაცი (n = 115) |
ქალი (n = 185) |
მამაკაცი (n = 115) |
||||
87 – 47% |
68 – 59% |
142 – 76% |
81 – 70% |
|||||
ბათუმი |
ქალი (n =65) |
მამაკაცი (n = 85) |
ქალი (n =65) |
მამაკაცი (n = 85) |
||||
32 – 49% |
53 – 62% |
55 – 84% |
61 – 71% |
|||||
ს უ ლ |
119 – 47% |
121 – 60% |
197 – 78% |
142 – 71% |
ჰიპერტენზია გამოვლინდა 53%-ში, თბილისში - 51%-ში, ბათუმში - 56%-ში
თბილისში, პირებში არტერიული ჰიპერტენზიით მომატებული საერთო ქოლესტერინი აღინიშნა 78%-ში, მ.შ. 98% - ქალებში, 78% - მამაკაცებში.
ბათუმში ჰიპერტენზიის დიაგნოზით საერთო ქოლესტერინის დონე მომატებული იყო 87%-ში, მ.შ. ქალებში 88%-ში, კაცებში 87%-ში.
დაბალი სიმკვრივის ლიპოპროტეინების ქოლესტერინის მაღალი მაჩვენებლები გამოვლინდა 35%-ში, ხოლო ტრიგლიცერიდების მაღალი მაჩვენებელი - 25%-ში.
კარდიო-ვასკულურ დაავადებათა რისკის შეფასების თანამედროვე ალგორითმებში მოიაზრება მაღალი სიმკვრივის ლიპოპროტეინების დაბალი მაჩვენებელი, ამ უკანასკნელის პროტექტორული თვისებების გამო.
აღნიშნული განსაკუთრებით დაბალი იყო აჭარის პოლულაციაში გამოკვლეულთა 43%-ში.
დასკვნები
ისტორიულად გლიკოზირებული ჰემოგლობინის განსაზღვრა მოწოდებული იყო გლუკოზის დონის კონტროლისთვის იმ პირებში, რომელთაც უკვე დადგენილი ჰქონდათ დიაბეტის დიაგნოზი.
ამერიკის დიაბეტის ასოციაციის ახალი კლინიკური რეკომენდაციები ადვოკატირებას უწევს ამ ტესტის ფართოდ გამოყენებას დიაბეტის დიაგნოსტიკაში,
გლიკოზირებულ ჰემოგლობინსა და მიკროვასკულურ დაავადებებს შორის უკვე დადასტურებული ასოციაციის სააფუძველზე.
შორეული პროგნოზული მნიშვნელობის გამო, ასიმპტომურ მდგომარეობებში გლიკოზირებული ჰემოგლობინის მაჩვენებელი ასოცირებულია მაკროვასკულურ დაავადებათა განვითარების რისკთან.
შ/დ დიაგნოსტირებისას რეკომენდაციები ეყრდნობა გლუკოზისა და გლიკოზირებული ჰემოგლობინის კავშირს მიკროვასკულარულ დაავადებებთან, როგორც წესი – დიაბეტურ რეტინოპათიასთან. კარდიო–ვასკულური დაავადებები არის შ/დ მქონე პირთა ავადობის, სიკვდილობისა და ჰოსპიტალიზაციის ძირითადი მიზეზი. გლიკოზირებული ჰემოგლობინი 6,0%-ზე მეტი მაჩვენებელი მოიაზრება როგორც კლინიკურად ფასეული მარკერი იმ პირთა გამოსავლენად, რომელიც აქვთ არა მხოლოდ დიაბეტის, არამედ კარდიო–ვასკულურ გართულებათა განვითარების რისკი.
კლინიკური კვლევებით დადასტურებულია გლიკოზირებული ჰემოგლობინის, როგორც მაჩვენებლის პროგნოზული მნიშვნელობის უპირატესობა გლუკოზასთან შედარებით (განსაკუთრებით 6.0%-ზე მაღალი მაჩვენებლის შემთხვევაში), კარდიო–ვასკულურ გართულებათა გრძელვადიანი პროგნოზის შესაფასებლად. ასევე აღნიშნული პროგნოზული ღირებულება სარწმუნოებას მატებს გლიკოზირებული ჰემოგლობინის ტესტს, დიაბეტის სადიაგნოსტიკოდ გამოყენებისას.
გლიკოზირებული ჰემოგლობინი არის ადვილად გაზომვადი ბიოქიმიური მარკერი, რომელიც მაღალი ხარისხით კორელირებს გლიკემიის დონესთან წინა 2–3 თვის განმავლობაში. ჰემოგლობინი A1 ანუ გლიკოზირებული ჰემოგლობინის სპეციფიური ტიპი, ასახავს ჩვეულებრივად გლუკოზის დღიურ დონეებს უზმოდ და საკვების მიღების შემდეგ.
გლიკოზირებული ჰემოგლობინი, საფუძვლიანად არის შესწავლილი, როგორც პროგნოზული რისკ-ფაქტორი კარდიო–ვასკულურ დაავადებათა რისკის გამოსავლენად როგორც შ/დ პირებში, ისევე პირებში დიაბეტის გარეშე.
დიაბეტი ტიპი 2–ის რისკის შეფასების ფორმის მიხედვით, რომელიც მოწოდებულია ფინეთის დიაბეტის ასოციაციის მიერ, სხეულის მასის ინდექსის პარალელურად მოყვანილია წელის გარშემოწერილობა, მამაკაცებში 94-102 სმ. და ქალებში 80-88 სმ. ქულებით შეესაბამება საშუალო და შესაბამისად 102 სმ. და 88 სმ-ზე მეტი დიაბეტის განვითარების მაღალი რისკის მომდევნო 10 წლის განმავლობაში.
კორონარული არტერიების შუნტირება - (Coronary artery bypass graft - აორტო-კორონარული შუნტი) - ქირურგიული მეთოდი არის დამხმარე ინტერვენცია ოპტიმალური მედიკამენტური მკურნალობის (ასპირინი, ანტილიპიდური პრეპარატები, აგფ- ინჰიბიტორები და ბეტა-ბლოკერები) ფონზე, პაციენტებში ღეროს ან სამი კორონარული სისხლძარღვის სტენოზით.
კანგავლითი კორონარული ანგიოპლასტიკა (percutaneus coronary angioplasty) მოწოდებულია რეფრაქტერული ანგინოზური ტკივილის შემთხვევაში, ოპტიმალური მედიკამეტური მკურნალობის უეფექტობის შემთხვევაში.
ქართულ სინამდვილეში დაავადებათა მართვის აღნიშნული ეტაპები და ინტერვენციული ჩარევების ჩვენების განსაზღვრის ტაქტიკა სრულად არ შეესაბამება თანამედროვე რეკომენდაციებს.
აუცილებლად უნდა აღინიშნოს ამ ფორმატის კვლევის განსაკუთრებული სენსიტიურობა დაავადებათა მართვის რეალური სურათის გამოსავლენად.
რეკომენდაციები
ძირითადი რეკომენდაცია საგანმანათლებლო ინტერვენციაა როგორც სამედიცინო პერსონალში, ასევე პოპულაციაში. სწავლების პროცესის ფორმატი, თემატიკა და ა.შ. დაფუძნებულ უნდა იყოს შეფასებითი კვლევების შედეგად გამოვლენილ მტკიცებულებებზე. აღნიშნული აქტივობის ინტელექტუალური რესურსი არსებობს, აუცილებლად უნდა იყოს ჩართული პროცესში კლინიცისტ-ექსპერტთა ჯგუფი. შემდეგი რეკომენდაცია მიმართულია სისტემის დეფექტის საკორექციოდ და ითვალისწინებს 60 წლამდე მოსახლეობის გარკვეული სერვისების პროგრამულ უზრუნველყოფას კარდიო-ვასკულური რისკის შეფასების ინდიკატორების განსაზღვრისთვის (პირველ რიგში ლიპიდური პროფილის შესაფასებლად) და დაავადებათა აქტიური გამოვლენის სეგმენტის გაძლიერებას.
რაც შეეხება კლინიკური პრაქტიკის გაიდლაინებსა და პროტოკოლებს, რეკომენდებულია მათი განახლება და ადაპტირება რეალობის გათვალისწინებით. აქვე უნდა აღინიშნოს კლინიკური პრაქტიკის შეფასების ინსტრუმენტების შემუშავების საჭიროება და ამ მიმართულებით აღნიშნული კვლევის გამოცდილების გათვალისწინება.
ჯანდაცვის სფეროს საინფორმაციო სისტემების სრულყოფის მიმართულებით პერსონალის ტრენირება მულტიდისციპლინური ტრენერების გუნდის მიერ დიაგნოზის სტრუქტურის სწორად აგების მიზნით.
და ბოლოს, ერთ-ერთი საკვანძო რეკომენდაცია ექიმსა და პაციენტს შორის პარტნიორული ურთიერთობის ფორმირებაა (სასწავლო კურსის ადაპტირება) ქრონიკულ დაავადებათა მკურნალობის ხანგრძლივ პროცესში პაციენტის აქტიური ინტეგრირების მიზნით.
09.12.2011